Z tradycyjnej mydlarni

Dziś powszechne i użyteczne jako element codziennego życia, nie zawsze było artykułem pierwszej potrzeby. Choć trudno znaleźć jednoznaczną odpowiedź, kto i kiedy wynalazł mydło, jego historia może sięgać 5 tysięcy lat.

Uważa się, że pierwsze mydła powstały przypadkowo przez obserwację tłuszczu zwierzęcego kapiącego na popiół i mieszającego się z nim w palenisku. Gdy zauważono myjące właściwości takiego połączenia, zaczęto wyrabiać produkt do czyszczenia wełny i wyprawiania skór. Z czasem zyskał on popularność jako środek odkażający, leczniczy i wreszcie artykuł higieny osobistej.

Wraz z rozpowszechnieniem mydła przez Babilończyków w pogoni za trendem ruszyli również Egipcjanie, Rzymianie i Grecy. Dawniej podstawowe materiały do wytworzenia mydła pochodziły z tłuszczów pozyskanych z mięsa zwierząt i popiołów lokalnych drzew. Dziś mydło powstaje z tłuszczów roślinnych i zasad, z wykorzystaniem metody zmydlania na zimno lub na gorąco (ten drugi sposób polega na podgrzaniu mieszaniny, by przyspieszyć zmydlanie).

Rodzaje mydła

Mydło uzyskuje się w wyniku zmydlania mocnych zasad z kwasami tłuszczowymi. Są to rozpuszczalne w wodzie sole sodowe lub potasowe kwasów tłuszczowych. Na rynku wciąż dominują syndety, czyli kostki myjące, które zawierają tylko do 10% naturalnego mydła. Reszta to detergenty syntetyczne, nasycone kwasy tłuszczowe, środki zapachowe i barwiące oraz konserwanty. Choć mają przeważnie kwaśne PH, dobrze się pienią i usuwają brud, to przez syntetyczne składniki bywają drażniące dla skóry.

Istnieje wiele rodzajów mydła, ale ze względu na zawartą w nich zasadę można podzielić je na sodowe i potasowe. Mydła potasowe są lepiej rozpuszczalne niż mydła sodowe i łatwo wytwarzają pianę, dlatego są używane do wytwarzania mydła w płynie i kremu do golenia. Mydła pozyskane z wysoko nasyconych, stałych tłuszczów są twarde. Zmydlanie nienasyconego oleju, takiego jak oliwa z oliwek, daje miękkie mydło. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi, które mydło jest lepsze. To zależy od tego, do czego chcemy go użyć i od potrzeb naszej skóry.

W naturalnych mydłach znajdziemy tylko kilka składników roślinnych, za to wartościowych dla skóry. Są to nawilżające i odżywcze tłuszcze (oliwa z oliwek, olej laurowy, masło shea, olejek konopny), węgiel o właściwościach oczyszczających czy naturalne olejki eteryczne o działaniu przeciwzapalnym, relaksującym bądź odświeżającym.

Przez lata panowało przekonanie, że mydło wysusza skórę, co wiąże się z wyższym pH. Ale dobre mydło naturalne to tzw. produkt przetłuszczony, który pielęgnuje skórę i nie powoduje jej wysuszenia. Taki wyrób zwiera wysokiej jakości składniki, a po przygotowaniu powinien długo dojrzewać. Proces ten zmienia odczyn i sprawia, że staje się odpowiedni do codziennego mycia i pielęgnacji ciała. Prosty skład i brak sztucznych dodatków sprawdzają się także w przypadku skóry wrażliwej i skłonnej do podrażnień.

Wytwarzanie mydła

Aby powstało mydło w domowym zakątku, trzeba się do tego odpowiednio przygotować. Produkcja w domu, jeśli nie zostaną podjęte odpowiednie kroki, wiąże się z ryzykiem kontaktu skóry ze żrącymi środkami. Po pierwsze, należy zasięgnąć książkowej wiedzy i zdać sobie sprawę ze skutków ubocznych substancji chemicznych, których używamy, ale też sposobów zapobiegania im. Warto również poczytać o dobrych właściwościach składników, używanych do wyrobu mydła, aby dobrać te najbardziej dla nas odpowiednie. Kolejnym krokiem jest zabezpieczenie. Nie chodzi tylko o założenie rękawiczek, ale również o sprzątnięcie przestrzeni (np. stołu, blatu), schowania żywności.

Do przygotowania mydła będziemy potrzebować: garnka, miski, foremek i łyżki, aby zachować minimalizm można wybrać też jedynie dużą miskę i łyżkę. Ważne jest to, aby wybrać takie naczynia, których nam nie szkoda. Raz użyte naczynie nie powinno być na powrót używane w kontakcie z żywnością, nawet jeśli zostało umyte wiele razy.

Podczas tworzenia mydła równie ważna jest dokładność. Jeśli przepis mówi, żeby dodać 30 g składnika, to ma być dokładnie tyle, aby nie zaburzyć proporcji. Należy uważać, aby nic się nie wylało i przede wszystkim zwrócić uwagę na swoje bezpieczeństwo.

Mydlane rozmaitości

Mydło marsylskie zaczęto produkować w XVI wieku w Marsylii. Jest ono mydłem potasowym i powstaje na bazie olejów roślinnych. Tradycyjny produkt ma w składzie oliwę z oliwek i słynie z przyjemnego zapachu. Nie powinno zawierać sztucznych barwników i sztucznych substancji zapachowych,  dzięki czemu jest odpowiednie dla każdego typu skóry. Mydło to doskonale oczyszcza i pielęgnuje skórę a płatki mydlane wykorzystuje się do prania odzieży (także ubranek dziecięcych).

Mydło z Aleppo to popularny syryjski produkt znany od 2 tysięcy lat. Przygotowuje się go na bazie oliwy z oliwek oraz oleju laurowego (dziś jako substancji spieniającej używa się wodorotlenku sodu). Olej laurowy odpowiada za właściwości pielęgnacyjne, bakteriobójcze oraz lecznicze, a oliwa z oliwek zapobiega wysuszeniu skóry. Mydło z Aleppo pomaga w walce z przetłuszczającą się skórą i trądzikiem, ma również dobroczynny wpływ na kondycję włosów. Używa się go też do prania delikatnych tkanin.

Mydło siarkowe – zawiera w składzie ok. 5 % związków czystej siarki, działa wysuszająco i regularnie stosowane ogranicza wydzielanie sebum. Aby zapobiec podrażnieniom skóry, do mydła siarkowego dodaje się substancje nawilżające, m.in. oliwę z oliwek oraz witaminy. Mydło to nie powinno być używane bez przerwy, a raczej jako uzupełnienie w pielęgnacji cery tłustej i trądzikowej, a także jako środek do mycia przetłuszczających się włosów.

Dodatki do mydeł 

Olejek z owoców dzikiej róży. Owoce kryją w sobie między innymi naturalną tretynoinę, pektyny, kwas foliowy, karotenoidy, flawonoidy oraz witaminy K, E, A, B1 i B2. Jednak największą uwagę zwraca się na zawartą w nich skarbnicę zdrowia, czyli witaminę C. Jako dodatek do mydła sprawdzi się świetnie w walce z rozstępami, cellulitem, bliznami, oparzeniami, łuszczycą, a nawet z trudno gojącymi się ranami, pozostawiając naszą skórę wygładzoną i nawilżoną, a przy okazji witaminy zawarte w olejku wzmocnią naczynia krwionośne.

Kawa. Często stosuje się do wyrobu domowych peelingów do ciała. Zawarte w niej kofeina, teofilina i kwas chlorogenowy mają zbawienny wpływ na naszą urodę. Dodanie kawy do mydła pomoże rozprawić się ze zwiotczałą skórą, zredukuje obrzęki, wygładzi skórę, a do tego przyśpieszy proces spalania tkanki tłuszczowej. Przywróci naturalny blask cerze, dotleni ją i jeszcze poprawi mikrokrążenie. Do wyrobu mydła można dodać zmielone ziarenka kawy, co wspomoże złuszczanie naskórka oraz wygładzi skórę.

Miód pszczeli. Miód ma właściwości nawilżające, a także odżywia skórę. Świetnie sprawdzi się na skórze przesuszonej i atopowej, zatrzymując w niej wilgoć. Zawarta w nim inhibina działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Miód łagodzi ślady po bliznach i ranach. Jako dodatek do mydła własnej roboty przydaje się też jako utwardzacz.

Glinki i spirulina. Glinka stosowana jest między innymi do przygotowania maseczek oczyszczających skórę. Polecana w walce z niedoskonałościami skóry, takimi jak wypryski, nierówny koloryt. Dogłębnie oczyszcza, domyka pory, absorbuje nadmiar sebum i łagodzi stany zapalne. Spirulina bogata jest w różne minerały (żelazo, cynk, potas, selen, magnez, wapń i fosfor), dzięki czemu sprzyja gojeniu się ran, regeneracji skóry oraz jej nawilżeniu. Spirulina zawiera też witaminy (A, E, K i z grupy B).

Tekst: Beata Woźniak, Julia Kaczmarek

fot. Pixabay

Z cyklu Kosmetyki przeczytaj także: W olejkach zdrowie i uroda