Borówka amerykańska i jagoda kamczacka. Potęga superfood.

Z roku na rok sektor sadownictwa dostarcza nam nowych gatunków i ciekawych odmian roślin do uprawy. Bez wątpienia w kategorii superfood znajdzie się borówka amerykańska i jagoda kamczacka.

Od około 20 lat w Polsce wzrasta produkcja borówki wysokiej, nazywanej też borówką amerykańską. Za jej fenomenem na pewno stoi fakt, że z powodzeniem można uprawiać ją w naszym kraju, ponadto owoce posiadają wiele cennych właściwości, a jej smak podbija podniebienie zarówno najmłodszych,  jak i dorosłych konsumentów. Uprawa borówki wysokiej jest powszechnie praktykowana, czego nie można powiedzieć o jagodzie kamczackiej. Jest to odmiana wiciokrzewu sinego, odporna na mróz, nazywana „jagodą wiecznej młodości”, gdyż w owocach naukowcy odkryli związki zapobiegające starzeniu się komórek. Ponadto owoce te pojawiają się jeszcze wcześniej niż borówki, bo w maju i czerwcu. Jest to gatunek, który na pewno na przestrzeni najbliższych lat zawojuje rynek sadowniczy i ogrodniczy.

Borówki z własnego ogródka

Borówka amerykańska ma postać gęstego krzewu, który może osiągnąć nawet do 2,5 m wysokości. Eliptyczne, zielone liście licznie porastają pędy, a od lipca do września w zależności od odmiany pojawiają dość duże, okrągłe owoce-jagody w kolorze ciemnoniebieskim. Borówka wysoka lubi miejsca ciepłe i osłonięte od wiatrów. Sadzonki najlepiej wybrać dwuletnie, gdyż już w kolejnym roku będą owocować. Co więcej, można sadzić je wiosną lub jesienią, wiosną jednak zdecydowanie mamy mniejsze ryzyko przemarznięcia. Podłoże powinno być żyzne o dużej zawartości próchnicy i kwaśnym pH, oscylującym w granicy 3,8-4,8. Aby uzyskać tak kwaśne podłoże, możemy zastosować torf, trociny z roślin iglastych lub siarkę.

Dodatkowo krzew lubi podłoże dość wilgotne, jeśli ma przed sobą kilka tygodni suszy, bezwzględne należy go podlewać. Za mała ilość wody może powodować karłowatość owoców. Borówka jest samopylna, warto jednak sadzić kilka sadzonek obok siebie, aby dochodziło do wzajemnego zapylania – zwiększy to powodzenie w uzyskaniu dorodnych owoców. Obecność innych roślin również wpływa pozytywnie na plonowanie borówki. Owoce pojawią się na pędach dwu- i trzyletnich, dlatego wszystkie starsze zaleca się wycinać. Statystycznie krzew powinien mieć ok. 8 pędów głównych. Usuwa się gałęzie chore, uszkodzone i takie, które przeszkadzają w swobodnym wzroście.

Borówka zamiast słodyczy

Borówka amerykańska to bomba witaminowa. Jest niskokaloryczna i zalecana w dietach odchudzających. Błonnik i garbniki znajdujące się w skórce owoców zwiększają perystaltykę jelit. Owoce są bogate w witaminy: B1, B2, B3, B6, C, A, D, E, K, ponadto zawierają kwas foliowy, potas, żelazo, sód, magnez, wapń, fosfor, cynk, selen. Miąższ borówki jest zasobny w antocyjany, które obniżają ciśnienie krwi. Z kolei polifenole działają przeciwzapalnie i antynowotworowo. Borówka amerykańska zmniejsza insulinooporność i zapobiega cukrzycy, korzystnie wpływa na sprawność umysłową i koncentrację.

Owoce borówki wysokiej najlepiej smakują na surowo jako dodatek do sałatek, owsianek, deserów (ciast, galaretek). Jednak nadają się również jako nadzienie do pierogów, knedli czy na dżemy. Ich słodki smak może zastąpić słodycze, są idealną przekąską dla dzieci i osób lubiących podjadać w ciągu dnia.  Niezdrowe przekąski warto zamienić na „niebieskie cuda”.

Małe wymagania – duże korzyści

Jagoda kamczacka znana jest w naszym kraju jako wiciokrzew kamczacki. Jest to krzew o zwartym i wzniesionym pokroju, osiąga rozmiary do 3 m wysokości, zaliczany do roślin długowiecznych. Bardzo szybko kwitnie, bo już w kwietniu, a pierwsze owoce można uzyskać już w maju. Są to mięsiste, wydłużone pestkowce o fioletowoniebieskiej barwie z woskowym nalotem. Są zdecydowanie kwaśniejsze od borówki amerykańskiej, z charakterystyczną goryczką. Jednak obecnie znane są już takie odmiany, które posiadają najbardziej pożądane cechy, czyli owoce są duże bez goryczki, odporne na mróz i suszę. Roślina ta najlepiej czuje się w miejscu słonecznym lub półcienistym, ale ciepłym. Podłoże powinno być umiarkowanie żyzne i lekko kwaśne, jednak poradzi sobie również na podłożu obojętnym, w przeciwieństwie do borówki wysokiej.

Krzewy sadzimy jesienią lub wiosną, jednak pamiętajmy, że gdy wybierzemy na sadzenie termin jesienny na okres zimy musimy ją okryć agrowłókniną lub zakopczykować. Mimo tego, że jest bardzo odporna na mróz, młode sadzonki są zdecydowanie słabsze i mogą nie zdążyć się ukorzenić przed mrozem, a co za tym idzie zamierają. Odmiany, które kwitną w tym samym czasie warto sadzić w sąsiednich rzędach, aby zwiększyć skuteczność krzyżowego zapylenia. Bardzo istotne jest podlewanie krzewów w okresie wzrostu. Pierwsze cięcie krzewów wykonuje się po 4-5 latach i jest to tzw. cięcie prześwietlające. Pozbywamy się wtedy pędów starszych i połamanych. Jagoda kamczacka nie jest atakowana ani przez szkodniki, ani przez choroby, dlatego polecana jest do uprawy nawet dla początkujących ogrodników czy sadowników.

Owoce dla smaku i dla zdrowia

Bez wątpienia można ją zaliczyć do kategorii superfood. Owoce zawierają bardzo cenne i wyjątkowe składniki odżywcze. Między innymi witaminy: C, A, B, a także składniki mineralne: żelazo, fosfor, miedź, mangan, krzem, magnez. Jagoda kamczacka to naturalny przeciwutleniacz, wspomaga układ odpornościowy, wpływa na dobrą kondycję, skóry, włosów i paznokci. Bardzo często wykorzystuje ją kosmetologia do produkcji kremów, maseczek i serum. Korzystnie działa na wzrok i wspomaga gospodarkę hormonalną. Kwasy organiczne zawarte w owocach normalizują pracę jelit. Epikatechiny przeciwdziałają rozwojowi takich chorób, jak cukrzyca, niewydolność serca. Wykazują pozytywne działanie przeciw skutkom promieniowania UVA i UVB.

Borówka amerykańska i jagoda kamczacka nadają się przede wszystkim do sałatek i deserów. Jagodę można również wykorzystać na dżemy, soki, nalewki. Z powodzeniem suszy się ją i zamraża. Jej wysokie wartości odżywcze zwrócą uwagę każdego, dla którego zdrowie jest istotne.

Dżem z borówki amerykańskiej

Do przygotowania dżemu z borówki potrzebujemy około 4 szklanek umytych i wysuszonych owoców. Całość wsypujemy do garnka i rozgniatamy widelcem lub miksujemy. Borówki na małym ogniu gotujemy ok. 10 min, następnie dodajemy 2 szklanki cukru brązowego i łyżeczkę soku z cytryny. Mieszaninę gotujemy ok. 20 min, cały czas mieszając, aby nie przywarła do dna naczynia. Uzyskany dżem wkładamy do słoików, szczelnie zakręcamy i odstawiamy wieczkiem do dołu. Owoce borówki amerykańskiej zawierają dużo pektyn, więc nasz dżem nie wymaga dodawania żelatyny.

Nalewka z jagody kamczackiej

Potrzebujemy ok. 2-3 litrów owoców jagody kamczackiej, które dokładnie myjemy i osuszamy. Całość wsypujemy do wysokiego słoja i zalewamy alkoholem (najlepiej sprawdzi się wódka 0,5l lub 1 l w zależności od mocy jaką chcemy uzyskać). Pojemnik szczelnie zamykamy i odstawiamy w ciemne miejsce na około 6-8 tygodni. Po tym czasie przecedzamy jagody przez gazę. Owoce, które uzyskamy, zasypujemy obficie cukrem i odstawiamy w innym słoiku na około 2 tygodnie, regularnie co kilka dni całość wstrząsamy. Uzyskaną mieszaninę soku z cukrem zlewamy i dodajemy do nalewki z alkoholem. Owoce już na tym etapie nie będą potrzebne. Nalewkę wedle uznania można doprawić cytryną i miodem oraz ponownie przecedzić przez gazę, aby była jeszcze bardziej klarowna. W takim stanie należy ją przelać do butelek, szczelnie zakręcić i pozostawić na około 2 miesiące. Ten czas leżakowania nalewki jest istotny, aby uzyskać jak najlepszy smak.

Tekst: Martyna Cieślińska

fot. Pixabay

Przeczytaj również: Czosnek niedźwiedzi: wiosenny rarytas

Rokitnik – ta roślina to skarb