Chaber – polny chwast pełen zalet

10 lipca 2020

Sezon na delikatne, niebieskie kwiaty chabra bławatka trwa od maja do sierpnia.  Można je znaleźć na polach wśród łanów zbóż, na łąkach, a także na ogrodowych rabatach, bo roślinę tę coraz częściej docenia się nie tylko za właściwości lecznicze, lecz także walory dekoracyjne.

Chaber (łac. Centaurea), dość pospolita roślina z rodziny astrowatych,  podobno zawdzięcza swą nazwę centaurowi Chironowi. Słynął on z ogromnej wiedzy, talentów pedagogicznych i biegłości w sztuce lekarskiej. Spośród kilkuset gatunków chabrów na szczególne miejsce w domowej apteczce zasługuje powszechnie występujący chwast polskich pól i łąk –  chaber bławatek, któremu przypisuje się wiele właściwości leczniczych. Cenionym surowcem zielarskim jest kwiat bławatka bez kielicha, który najlepiej jest pozyskać w słoneczny poranek, wyrywając same płatki, bez koszyczka. Płatki należy jak najszybciej wysuszyć w przewiewnym miejscu, w temperaturze nieprzekraczającej 35 stopni i chronić przed słońcem (nie powinny wyblaknąć), a potem przechowywać w szczelnie zamkniętym opakowaniu.

Skąd biorą się lecznicze moce niepozornych kwiatków? Chaber bławatek zawiera składniki bioaktywne, m.in. flawonoidy i antocyjanidyny (w tym cyjaninę, pelargonidynę, kopigment, centaurynę, cichorynę, laktony seskwiterpenowe), składniki mineralne (głównie mangan i potas), śluzy, a także polisacharydy. Nasiona zawierają ok. 28% tłuszczu, a liście tej rośliny są bogate w witaminę C.

Chaber na zdrowie

Kwiaty chabra bławatka jako surowiec zielarski mają zastosowanie przede wszystkim w chorobach układu moczowego: kłębuszkowym zapaleniu nerek,  zapaleniu miedniczek nerkowych, w kamicy nerkowej. Za silne działanie moczopędne wodnych wyciągów z chabra bławatka odpowiadają m.in. glikozydy antocyjanowe, które nadają kwiatom charakterystyczny niebieski kolor. Płatki kwiatów są wykorzystywane także do przygotowywania mieszanek regulujących trawienie i pobudzających przemianę materii.

Chaber bławatek wykazuje działanie przeciwzapalne oraz przeciwgrzybicze. Płukanie jamy ustnej naparem pomaga w leczeniu stanów zapalnych błony śluzowej i gardła, jest zalecane w chorobach jamy ustnej o podłożu bakteryjnym. Ponadto wykorzystuje się napar jako środek przeciwzapalny do okładów w zapaleniu spojówek, a także łagodzenia podrażnienia w przypadku zmęczonych oczu. Badania wykazały, że antocyjany zawarte w kwiatach bławatka poprawiają mikrokrążenie w naczyniówce i tęczówce oka, aktywują poza tym odtwarzanie rodopsyny (związek chemiczny znajdujący się w części wzrokowej siatkówki). Oprócz tego stosowany zewnętrznie chaber bławatek pomaga przy trudno gojących się ranach i owrzodzeniach, działając przeciwbakteryjnie.

Kosmetyczne cuda

Wyciągi z kwiatów bławatka przydatne są także w kosmetyce, przede wszystkim za sprawą działania zmiękczającego i przeciwzapalnego. Kremy z zawartością tych wyciągów powinny być stosowane przy problemach z cerą tłustą i trądzikową. Mogą przydać się także w pielęgnacji cery naczynkowej, gdyż wykazują działanie wzmacniające naczynia krwionośne. Kąpiele i płukanki z wykorzystaniem naparów bławatkowych mogą być pomocne w przypadku chorób skóry: grzybicy, łupieżu, łojotokowego zapalenia skóry głowy.

Kąpiel o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwzapalnym i kojącym dla skóry przygotowuje się, zalewając 2-3 łyżki suszonych kwiatów litrem wrzącej wody. Po zaparzeniu pod przykryciem przez 15 minut napar przecedza się do wanny z wodą. Z kolei kąpiel w ciepłej wodzie z dodatkiem świeżych lub suszonych płatków chabra rozluźnia oraz łagodzi sztywność stawów i mięśni.

Z kwiatów produkowany jest także olejek eteryczny wykorzystywany w przemyśle perfumeryjnym oraz w aromaterapii. Ma on działanie przeciwzapalne, antyseptyczne i przeciwbakteryjne. O urodę pomoże również zadbać 10–minutowa parówka na twarz. Gorącą wodą zalewamy kilka łyżek suszonych płatków chabra bławatka, nachylamy się nad miską i przykrywamy twarz ręcznikiem.  Pod wpływem wysokiej temperatury pory skóry otwierają się, dzięki czemu szybciej pozbywamy się zanieczyszczeń. Taki prosty zabieg zmiękcza skórę, oczyszcza, tonizuje i wygładza naskórek.

Kulinarne akcenty

Jako roślina jadalna chaber bławatek może być ciekawą propozycją dodającą smaku i aromatu sałatkom czy napojom. W czerwcu kwitną też nasturcje, dlatego warto połączyć płatki obu kwiatów w wiosennej sałatce. Podstawę stanowią sałata, rukola, ser z niebieską pleśnią, pomidor, ogórek i papryka, a dodatki to oliwa, ocet balsamiczny i jadalne sezonowe kwiaty.

Z chabrów można przyrządzić także orzeźwiający, lekko kwaskowy napój na letnie upały. Koszyczki kwiatowe obrywamy z płatków. Zebrane płatki (ok. ½ l ) wsypujemy do litrowego słoika. Wsypujemy 1/4 szklanki cukru i zalewamy przegotowaną wystudzoną wodą do wysokości 2 cm od góry słoika. Następnie przykrywamy gazą i przymocowujemy ją gumką. Odstawiamy słoik na ok. 7 dni, najlepiej w słoneczne miejsce w temperaturze pokojowej. Napój jest gotowy, jak nabierze różowego koloru. Przed podaniem trzeba usunąć płatki i zamieszać zawartość słoika.

Herbata z bławatka

1 łyżkę suszonych płatków kwiatów chabra bławatka zalewamy 1 szklanką wrzącej wody. Przykrywamy i czekamy 10-15 minut. Przy chorobach układu moczowego pijemy po ½ szklanki między posiłkami. Napar można stosować też zewnętrznie, wcierając w skórę głowy w przypadku problemów z łupieżem.

Słodki skarb

Chaber bławatek jest rośliną miododajną. Miód bławatkowy w stanie płynnym poznamy po bursztynowej barwie.  W produkcie tym wykryto największą ze wszystkich miodów zawartość lizozymu. To rodzaj białka, które tworzy błony komórek zwierzęcych i roślinnych oraz wykazuje działanie antybakteryjne. Miód z bławatka pomaga w zwalczaniu infekcji, działa przeciwzapalnie i wspiera pracę układu moczowego. Znajdziemy go też w naturalnych kosmetykach: mydłach, masłach do ciała, balsamach do ust

Tekst: oprac. red.

fot. Pixabay

Przeczytaj również:

Przyprawy korzenne

Naturalna antybiotykoterapia – żurawina

Dodaj komentarz