Lebiodka i jej śródziemnomorskie odmiany
6 września 2020
W ramach cyklu o śródziemnomorskich ziołach leczniczych przedstawiamy lebiodkę w trzech, najpopularniejszych w Grecji odsłonach. Hirtum, dictamnus oraz lebiodka majeranek to bogate w olejki eteryczne rośliny zielne, stosowane powszechnie w kuchni i ziołolecznictwie. Tam, gdzie rosną w stanie naturalnym są wyjątkowo aromatyczne i zasobne w lecznicze substancje, a odpowiedni sposób zbiorów pozwala te cenne właściwości zachować na dłużej.
W krajach śródziemnomorskich lebiodki mają zastosowanie już od starożytności, nie tylko w kulinariach, lecz także w leczeniu różnych dolegliwości. Oregano zawiera olejek eteryczny, w którym znajduje się: karwakrol, tymol, alfa-pinen, p-cymen, gama-terpinen i 47 innych działających synergicznie substancji czynnych. Olejek ten m.in. wzmacnia układ nerwowy i działa uspokajająco, a także ogólnie poprawia samopoczucie. Sprawdza się w przypadku problemów ze śluzówką jamy ustnej i gardła – działa odkażająco, chroni gardło, krtań i migdałki, nawilża jamę ustną i łagodzi dyskomfort podczas infekcji. W chorobach oskrzeli wzmaga wydzielanie śluzu, ułatwiając odkrztuszanie. Może być także wykorzystywany w problemach z układem pokarmowym, m.in. do usprawnienia procesów trawienia i poprawy przyswajania pokarmów. Działa pobudzająco na apetyt i pomaga utrzymać równowagę mikroflory jelit.
Królowa z gór
Z roślin rodzaju lebiodka najpopularniejsze w Grecji jest oregano, z najbardziej aromatyczną odmianą hirtum (dzikie oregano górskie) na czele. Ta niewysoka roślina o drobnych listkach oraz śnieżnobiałych kwiatach występuje tylko w górzystych regionach Grecji. Dzięki zawartości najwyższej jakości olejku eterycznego (wysoki poziom karwakrolu) ma ostrzejszy smak i intensywniejszy zapach od pospolitego oregano, posiada też właściwości lecznicze. Napar z liści i kwiatów służy do płukania gardła, dziąseł, reguluje pracę układu trawiennego, ma też działanie przeciwpasożytnicze. Garstka suszonego ziela wymieszanego z wodą wypita przed śniadaniem pomaga oczyścić organizm, pobudzając układ pokarmowy do pracy.
Origanum hirtum korzystnie wpływa na regulację cyklu miesiączkowego, nie jest jednak wskazane dla kobiet w ciąży (może wywołać skurcze). W starożytności oregano zaliczano do roślin zapobiegających ciąży i skutecznych środków wczesnoporonnych.
Oregano to także numer jeden wśród greckich przypraw – wchodzi w skład marynat do grillowanych mięs i warzyw (z dodatkiem oliwy i soli morskiej), przyprawia się nim zapiekanki, grzanki, a świeże listki funkcjonują jako składnik sałatek.
Sezon zbiorów o. hirtum zaczyna się pod koniec lipca i trwa do połowy sierpnia. Nasza grupa zbiera rośliny dziko rosnące na należących do nas terenach. Łodygi są ręcznie zbierane w pęczki, wiązane, następnie suszone w przewiewnym miejscu. Po wysuszeniu surowiec jest ręcznie oddzielany od łodyg, by uzyskać najwyższej jakości liście i kwiaty o właściwościach leczniczych.
Kreteński cud
Lebiodka kreteńska (origanum dictamnus) jest rośliną endemiczną o charakterystycznych sercowatych i owłosionych listkach, występującą w stanie dzikim na Krecie, przede wszystkim w pobliżu skał i pomiędzy nimi. Ta odmiana oregano jest w tradycji kreteńskiej bardzo powszechna. Już w starożytności zauważono, że ma właściwości gojące (jak gojnik). Napar z lebiodki kreteńskiej jest chętnie wykorzystywany szczególnie w sezonie zimowym, wspomagająco przy przeziębieniu i problemach z gardłem. Popularna mieszanka ziół kreteńskich to właśnie o. dictamnus, szałwia, malotira (kreteńska odmiana gojnika), majeranek lub tymianek.
Majeranek nie tylko w kuchni
Choć pochodzi z tej samej rodziny co oregano, jego smak i aromat jest bardzo charakterystyczny, nieco inny jest też skład olejku majerankowego. Roślina ta naturalnie występuje w regionie śródziemnomorskim. Ta wspaniała przyprawa, podstawa kuchni polskiej, w Grecji wykorzystywana jest przede wszystkim w ziołolecznictwie. Napary majerankowe i herbatki to naturalne sposoby na problemy z gardłem lub zapalenie migdałków. Olejek majerankowy odpręża i działa uspokajająco. Skutecznie wspomaga też pracę przewodu pokarmowego. Jego zapach stymuluje wydzielanie śliny i enzymów trawiennych, pobudza apetyt i wspomaga trawienie.
Dziko rosnące zioła zawierają duże ilości olejków eterycznych, a odpowiednio zebrane i suszone zachowują swoje cenne właściwości i mogą być doskonałym naturalnym środkiem wspierającym zdrowie. Wszystkie wymienione odmiany lebiodki występują na obszarach naszych plantacji, a surowiec z nich otrzymywany jest najwyższej jakości. Zapraszamy profesjonalistów prowadzących sklepy zielarsko-medyczne do współpracy.
UWAGA
Olejek z oregano posiada stężoną dawkę składników aktywnych, dlatego należy stosować go w rozcieńczeniu, by nie dopuścić do poparzenia skóry i błon śluzowych.
Tekst: Christos Markopulos
mgr Leśnictwa i Środowiska Naturalnego, mgr Architektury Krajobrazu
Uniwersytet Arystotelesa w Salonikach
Z cyklu Remedium zobacz również:
Miód – pokarm, bezcenny lek i opatrunek
