Zioła na problemy z zaparciem

Zaparcie przewlekłe należy uznać za syndrom składający się z kilku objawów. Ma on wiele przyczyn i wymaga uznania za osobną jednostkę chorobową. Dla osób cierpiących nie ma jednak znaczenia klasyfikacja fachowa, oni czekają na ulgę, powrót do normalności.

Prawidłowe wypróżnienie powinno nastąpić rano, po przebudzeniu się i spokojnym spożyciu
śniadania, dzięki odruchowi żołądkowo-okrężniczemu. Jest to zespół czynności fizjologicznych inicjujących pracę przewodu pokarmowego związanych z podrażnieniem receptorów czuciowych kanału odbytnicy przez masy strawionego pokarmu. A więc plan na poranek to pierwszy etap leczenia.

Najważniejszy jest spokój i czas na spożycie śniadania oraz nawodnienie organizmu, ponieważ wodę czerpiemy z jelita grubego. Pośpiech, nerwowość, brak napojów nawadniających i „natłuszczających jelita”, jak powiedzieliby lekarze Orientu, prowadzą prostą drogą do zaparcia.

Zaparcie to rzadsze niż prawidłowe (rzadziej niż co drugi dzień) oddawanie małych ilości (poniżej 50 g, przy normalnej masie 150-200 g) nadmiernie suchych stolców, a ocena częstotliwości następuje przez porównanie z wcześniejszym okresem. Do zaparcia dochodzi w wyniku niewydolności wypełnienia odbytnicy oraz niewydolności jej opróżniania. Zaparciu towarzyszyć może szereg innych objawów, takich jak wzdęcie, ból brzucha, uczucie parcia na stolec, bolesne oddawanie stolca, czasami z krwią.

Wyróżniamy zaparcie:

przypadkowe – pobyt w nowym miejscu lub nagła zmiana sposobu odżywiania się, które ustępuje
samoistnie po aklimatyzacji lub po powrocie do właściwego sposobu odżywiania się;

krótkotrwałe, ale powtarzające się, często na przemian z biegunką – jest to niepokojący objaw, który może sygnalizować nowotwór jelita grubego i wymaga konsultacji lekarskiej;

przewlekłe – pierwotne i wtórne.

Zaparcie przewlekłe pierwotne:

Jest związane z trybem życia. Można je nazwać zaparciem „cywilizacyjnym” i wywołane jest jednoczesnym wystąpieniem błędów dietetycznych, małą ilością ruchu, niedostateczną ilością wypitej wody lub nadmiernym jej wydalaniem (kawa, mocny alkohol, leki) oraz powstrzymywaniem odruchu defekacji (praca, pośpiech, przebywanie poza domem w połączeniu z niechęcią do korzystania z publicznych toalet).

Z czterech wymienionych każdy ma duże znaczenie. Największe ma spożywanie pokarmów ubogich w błonnik, długo gotowanych, smażonych, konserwowanych, słonych i tłustych. U osób w podeszłym wieku to również niechęć do picia odpowiedniej ilości napojów.

Pierwsze i obowiązkowe zalecenie dla wszystkich:

wody mineralne, kompoty razem z owocami, zwiększenie ilości warzyw i owoców. Bez tego każda z podanych niżej terapii po pewnym czasie będzie nieskuteczna.

Tradycyjna medycyna chińska umieszcza objaw zaparcia między innymi w:

Syndromie suchości jelita grubego, które należy rozumieć jako zaburzenie gospodarki wodnej organizmu spowodowane wypijaniem zbyt małej ilości płynów.

Syndromie gorąca jelita grubego, który jest konsekwencją diety bogatej w mięso, stosowania
ostrych przypraw i długiej obróbki termicznej (smażenie, pieczenie, długie gotowanie) potraw.

Syndromie zastoju Qi jelita grubego, wynikającego z zastoju Qi w obiegu wątroby, najbliższy
zaparciu „cywilizacyjnemu”.

Ajurweda:

Anaha – ostre zaparcie spowodowane osłabieniem doszy wata ze wzdęciami, odbijaniem, bólami brzucha i zmniejszoną ilością moczu.

Vibandha – średnio nasilone i łagodne zaparcie związane z osłabieniem doszy pitta, łatwe do
leczenia, w którym podanie środka przeczyszczającego można zastąpić lekami trawiennymi wzmacniającymi tę doszę.

Zaparcie spowodowane osłabieniem doszy kapha, które wymaga stałej, uważnej diety i okresowo stosowanych środków przeczyszczających.

Leczenie przewlekłego zaparcia. Podano dawki zwykle stosowane:

Roślinne surowce o działaniu przeczyszczającym stosowane jako odwar w co najmniej 250
ml wody: liść senesu 1,0-1,5 g na dobę, maksymalnie 6,0 g; owoc senesu ostrolistnego 5-10 owoców; nasiona kasji tępolistnej 3-15 g; kora kruszyny 0,5 – 1,0 g; suszony owoc szakłaku pospolitego 2-5 g, oraz olej rycynowy10-20 ml; suchy wyciąg z liści aloesu, alona – 0,1 g jednorazowo w produktach leczniczych.

Surowce o działaniu regulującym trawienie i łagodnie rozwalniającym:

Grupa I, 2-3 składniki w mieszankach: kłącze perzu, 6-9 g, odwar; korzeń rdestu wielokwiatowego 6-12 g, odwar; korzeń lukrecji gładkiej 2-4 g odwar; owoc morwy białej, dojrzały 9-15 g odwar; owoc bzu czarnego 3-6 g odwar; korzeń konwalnika japońskiego 6-12 g; owoc pachnotki 3-9 g odwar; owoc nanerczu wschodniego 1-2 g; korzeń prawoślazu 3-5 g macerat.

Trzy ważne zioła ajurwedyjskie – kompozycja sproszkowanych surowców o nazwie Triphala to: owoc
chebułowca belleryjskiego, vibhitaka, bibhitaka 3-6 g; owoc migdałecznika chebułowca, haritaki 3-9 g i owoc mirobalanu, amla, amlaki 3-6 g, które najwygodniej przyjmować w postaci gotowych preparatów.

Zioła stosowane jako przyprawy, które zmniejszają wzdęcia i poprawiają trawienie: kminek, majeranek, liść mięty, kmin rzymski, anyż, anyż gwiaździsty, imbir, a szczególnie koper włoski, który
bardzo dobrze łagodzi objawy towarzyszące zaparciu w ilości 1-2 g.

Grupa II (jeden ze składników tylko jako odwar gotowany 20 min): nasiona moreli, jądra nasienne moreli 4,5 – 9 g, najczęściej 6 g; nasiona wiśni 6-9 g gotować 20 min; nasiona brzoskwini, jądra nasienne brzoskwini 4,5-9 g

Grupa III: nasiona sezamu 5-30 g odwar; nasiona gorczycy jasnej 5-10 g macerat; nasiona lnu 8,0-
10,0 g jednorazowo 24,0-30,0 g na dobę jako macerat; nasiona konopi – 9-15 g jako macerat, odwar lub „mleczko”.

Grupa IV oleje: sojowy, słonecznikowy lub konopny 15-30 g; oliwa z oliwek 10-30 g – jako dodatek do potraw lub spożyte na czczo, przed śniadaniem oraz miód pszczeli rozpuszczony w zimnej
wodzie 15-30 g.

Grupa V: miąższ owoców powidlnika indyjskiego 4-10 g; powidła śliwkowe bez cukru 10-30 g;
orzechy włoskie 10-25 g; suszony owoc winogron – rodzynki 1-2 łyżek; figi – owoc figowca – 5-15 owoców suszonych; sok z 1-2 cytryn, soli z kwaśnych owoców czy kapusty kiszonej.

Przygotowanie kompozycji ziołowej i plan leczenia:
1. zalecenia dietetyczne i higieniczne podane we wstępie;
2. zastosowanie jednego z surowców z grupy III, IV, V naprzemiennie, codziennie innego;
3. herbatka skomponowana samodzielnie składająca się z 2-5 surowców grupy I do posiłku w nie mniej niż 250-300 ml wody. Jeśli nie uzyskamy regularnych wypróżnień to:
4. dodanie jednego z surowców przeczyszczających i sięgnięcie do surowców z grupy II, z których odwar należy podzielić na 3 porcje i pić 2-3 razy w tygodniu.

Z powyższych, bardzo skrótowo przedstawionych informacji naukowych wynika, że na regularne
i skuteczne oddawanie stolca wpływa kilka ważnych czynników. Należy zawsze dążyć do terapii przyczynowej, przeanalizować objawy, poszukać źródeł problemów i usunąć je, nie ograniczając się tylko do stosowania leków przeczyszczających.

Tekst: mgr farm. Zbigniew Skotnicki

Fot. Pixabay