Olejki eteryczne z drzew iglastych

Drzewa iglaste nie tylko ładnie się prezentują, lecz także pięknie pachną, wprowadzając nas w wyjątkowy nastrój. To właśnie sosny, jodły czy świerki kojarzą się z kojącym, świeżym zapachem lasu, czyli kombinacją igliwia i balsamicznej żywicy.

Za ów intensywny aromat wpływający pozytywnie na ciało i umysł odpowiadają olejki eteryczne, skomplikowane wieloskładnikowe mieszaniny o właściwościach, które wciąż są odkrywane. Każdy olejek eteryczny zawiera ponad 100 różnych składników, działających w różny sposób na ludzki organizm. Są to najpotężniejsze substancje chemiczne, jakie mogą wytworzyć rośliny.

Z punktu widzenia chemii olejki złożone są z alkoholi, aldehydów, fenoli, terpenów, seskwiterpenów, eterów i estrów.  Niektóre olejki eteryczne działają jak adaptogeny, przywracając organizmowi równowagę i wzmacniając go, wiele z nich wykazuje naturalne działanie przeciwbólowe poprzez działanie na układ nerwowy, są też takie, które działają antyseptycznie, jak jodłowy czy cedrowy.

W moc aromatów roślin wierzono już w starożytności i jak się później okazało, nie bez przyczyny. Dowiedziono, że w kontakcie z wybranymi olejkami eterycznymi ginie wiele drobnoustrojów, a dziś aktywne składniki olejków są coraz szerzej stosowane w nowoczesnych preparatach leczniczych.  Z kolei medycyna tradycyjna w leczeniu holistycznym od wieków posługuje się olejkami eterycznymi, niosąc pomoc w wielu dolegliwościach, jak np. bóle głowy, kaszel, problemy skórne, napięcie mięśni, stres.

Warto zwrócić uwagę na drzewa iglaste, których drewno jest surowcem przemysłowym, natomiast inne części botaniczne tych drzew rzadko są zagospodarowane. Gałęzie z igliwiem, szyszki, nasiona, kora stanowią wówczas odpad, który może stać się ważnym źródłem związków bioaktywnych. Badania i poszerzenie wiedzy na temat składu i właściwości biologicznych takich produktów,  jak olejki eteryczne i ekstrakty z szyszek oraz nasion drzew iglastych mogą przyczynić się do przyszłego optymalnego wykorzystania tych surowców w przemyśle np. kosmetycznym czy farmaceutycznym.

Aromaterapia

Jako forma medycyny alternatywnej aromaterapia skupia się na stosowaniu olejków eterycznych w celu pozytywnego oddziaływania na zdrowie. Może to być skuteczny i naturalny sposób na problemy, z którymi borykamy się współcześnie m.in. na skutek życia w stresie i ciągłym pośpiechu, nieprawidłowej diety, braku aktywności fizycznej.

Olejki eteryczne pomagają niwelować negatywne skutki stresu, jak zaburzenia snu, nerwice, zmniejszają także zmęczenie. Pomagają przy różnego rodzaju bólach, np. migrenowych czy bólach mięśni. Mogą być wsparciem przy problemach trawiennych, z nadciśnieniem oraz przy infekcjach. Często są też stosowane w walce z problemami skórnymi, jak trądzik czy egzemy, a w gabinetach kosmetycznych bywają bazą do zabiegów relaksacyjnych i pielęgnacyjnych.

W aromaterapii zachodniej klasyfikuje się substancje aromatyczne i używa ich zgodnie z ogólnymi właściwościami leczniczymi. Dobiera się więc konkretne olejki do objawów. Z kolei aromaterapia ajurwedyjska rozróżnia energetykę każdego ziela i olejku eterycznego, określając nie tylko objawy, które można nimi zwalczyć, lecz także sposób działania, np. wysuszający, nawilżający, wychładzający i rozgrzewający.

Pomaga to równoważyć indywidualnie u pacjentów poszczególne dosze odpowiednimi kompozycjami i jak najlepiej czerpać z właściwości składników aktywnych. Według ajurwedy olejki z rodziny iglastych-sosnowatych (jodła, cedr, cyprys, jałowiec, sosna, bursztyn) powstające z bardzo aromatycznego drewna, soków drzew lub świeżych igieł wykazują silne działanie rozgrzewające, antyseptyczne, pobudzające krążenie, rozjaśniające umysł i stabilizujące.

Jodła

Jej drewno wykorzystywane jest w przemyśle, a z odpadów, czyli igieł i gałązek pozyskiwany jest olejek eteryczny o lekko żółtym zabarwieniu. To naturalny odświeżacz powietrza. Charakteryzuje się świeżym, balsamicznym, słodkawym aromatem. Może być pomocny przy infekcjach górnych dróg oddechowych, wspomaga też kurację chorób skóry (jest łagodniejszy dla skóry niż o. sosnowy), jak łupież, łojotok oraz grzybica. Stosowany jest w produktach do pielęgnacji cery tłustej (można dodać kroplę do kremu), gdyż działa oczyszczająco, łagodząc wypryski i inne niedoskonałości. Dobrze wpływa też na skórę głowy i przetłuszczające się włosy.

Olejek jodłowy używany jest też jako kosmetyk do pielęgnacji stóp (woda z dodatkiem olejku to skuteczny preparat odświeżający). Prowadzone są badania nad wykorzystaniem szyszek i nasion jodły jako źródła składników bioaktywnych – nasiona jodeł stanowią bogate źródło cennego olejku eterycznego, którego wydajność w przypadku nasion np. jodły pospolitej dochodzi nawet do ponad 14%.

Odmianą jodły jest występująca na terenach Syberii jodła syberyjska. Z jej igieł i gałązek w wyniku destylacji z parą wodna otrzymuje się olejek pichtowy o świeżym, balsamicznym, nieco korzennym zapachu. Olejek ten doceniany jest w kosmetyce jako składnik ujędrniający skórę.

Sosna

Olejek z igieł sosnowych należy do najpopularniejszych, wykorzystywany jest m.in. do aromaterapii, okadzania pomieszczeń, przygotowywania naturalnych środków czystości, relaksacji i medytacji.  Działa korzystnie na drogi oddechowe, rozgrzewa i wzmacnia odporność. Kilka kropli dodanych do kąpieli pomaga łagodzić objawy przeziębienia, a inhalacje wspierają leczenie zatok.

Olejek sosnowy pobudza do działania, zaleca się go w stanach wyczerpania psychicznego i fizycznego. Według ajurwedy wskazany jest przy przeziębieniach, zapaleniu oskrzeli, chorobach płuc, depresji, wypadaniu włosów. Ma działanie wykrztuśne, napotne i antyseptyczne, a energetykę rozgrzewającą i wysuszającą.

Cedr – olejek ten, o świeżym, ale też mocno balsamicznym zapachu wykorzystywany jest przede wszystkim w przemyśle (detergenty, odświeżacze powietrza), jest też cennym surowcem dla branży kosmetycznej oraz składnikiem wielu perfum.

Olejek cedrowy działa oczyszczająco i tonizująco. Wykazuje również właściwości antyseptyczne, wykrztuśne, moczopędne i uspokajające. Łagodzi ból mięśni i stawów, pomaga w infekcjach układu moczowego. Przynosi ulgę przesuszonej skórze i może być dodawany do kremu nawilżającego. Stosowany na włosy, poprawia ich kondycję, nadaje połysk.Warto dodać  kilka kropli olejku cedrowego do kąpieli lub zastosować wraz z olejem bazowym do masażu, by wykorzystać jego właściwości relaksacyjne.

Olejek cedrowy odstrasza owady, szczególnie w połączeniu z olejkiem cytronelowym jest skuteczny na komary.  Olejku tego nie powinny stosować kobiety w ciąży.

Świerk – olejek z pędów świerku pospolitego charakteryzuje się lekkim, świeżym, żywicznym zapachem i jasnożółtym kolorem. Wykazuje działanie antyseptyczne i przeciwzapalne, rozgrzewa, ma też właściwości uspokajające (uznawany jest za naturalny antydepresant).  Działa tonizująco i przeciwzapalnie na skórę.  Pomaga podczas przeziębienia, zapalenia krtani i zatok, ma również działanie żółciopędne i odkażające drogi moczowe.

Olejek świerkowy zalecany jest na bóle mięśni i stawów, migreny i nerwobóle. Jego składniki przyspieszają regenerację skóry, dlatego może być stosowany do pielęgnacji trudno gojących się ran. Jako składnik mikstur do pielęgnacji włosów wzmacnia je oraz pomaga walczyć z łupieżem.

Bezpieczeństwo

Olejków eterycznych nie stosuje się na błony śluzowe, a większość z nich (w tym z drzew iglastych) wymaga rozcieńczenia w odpowiednich proporcjach przed aplikacją na skórę.  Najlepiej wykonać test, nanosząc odrobinę rozcieńczonego olejku na skórę na wewnętrznej stronie przedramienia. Miejsce należy obserwować do 24 godzin, czy nie wystąpią podrażnienia. Kobiety ciężarne i karmiące powinny skonsultować używanie konkretnego olejku ze specjalistą.

Tekst: oprac. red.

Fot. Pixabay